Glaskunst, gemengde techniek en fotografie

Michel van Overbeeke opende voorjaar 2015 samen met Joke Stoute een galerie aan de Kruisweg in Haarlem in een pand waar destijds van 1914 tot 1946 kunsthandel J.H.de Bois gevestigd was en waar hij als jongen voor het eerst in aanraking kwam met schoonheid, sensualiteit en creativiteit. Meestal geeft hij er tegenwoordig hedendaagse kunstenaars de ruimte om hun werk te tonen. Slechts een enkele keer exposeert hij eigen werk, zoals nu met een tentoonstelling zonder naam en titel als fin-de-saison-expositie: glasobjecten, foto’s en gemengde technieken.

Auteur: Nuel Gieles

Van Overbeekes verhaal over licht en duisternis

De belangstelling van Michel van Overbeeke (’s Gravenhage,1942) reikt wijd. ,,In beginsel draait mijn werk om het leven zelf. Niet het zichtbare, maar juist het niet-zichtbare, het niet-denkbare leven. Dat emotionele, ongrijpbare deel van de mens en het menszijn houdt me bezig en inspireert me. Het bevindt zich vaak nog in een denken dat zich niet zomaar laat vertalen in een basaal scheppingsverhaal: Adam en Eva die een appeltje eten…, dat is te gemakkelijk’’

Kennis in plaats van gevoel

,,Nee, in allerlei culturen komen soortgelijke verhalen terug. Ons christelijke scheppingsverhaal is heel helder, want het resultaat van eten van de boom van goed en kwaad, is dat ze verstoten worden uit het paradijs. Waar het daar misgaat, is dat kennis de leidraad van de mens wordt, in plaats van de kern van het leven zelf.’’

Achter de kunst van Van Overbeeke schuilt een manier van kijken naar het bestaan, het leven en de samenleving. ,,Het scheppingsverhaal uit het Oude Testament in de Bijbel is een metafoor die jammer genoeg vaak letterlijk is genomen. De evolutie speelt zich in zes dagen af. En nu zijn we aangeland in de zevende. Dat aloude verhaal gaat volgens mij vooral over licht en duisternis. Als we licht en donker niet afzonderlijk zouden kunnen benoemen, zouden ze niet eens kunnen bestaan in relatie tot elkaar. Maar ze worden ook niet alleen bepaald door hun ultieme contrast. De intensiteit van het zwart dat ik gebruik varieert. Zwart is de afwezigheid van kleur, maar ook de absorpsie van alle licht en kleuren. Dat maakt het zo fascinerend… Alles zit erin.’’

Zwaan

Dat geldt voor de zwart-witfoto’s van vrouwelijke naakten net zo goed als voor de gemengde technieken, alsook voor de glasobjecten die een bijzondere plaats innemen in galerie. In de etalage aan de Kruisweg trekt een witte zwaan op een goudkleurige drieteens-voet des kijkers aandacht. Het is een verwijzing naar Petrus’ verloochening van Christus, legt de kunstenaar uit.

Handschrift

De glaskunst kwam op zijn pad toen Michel van Overbeeke tijdens een biënnale in 1995 kennismaakte met Galerie Katuin in Groningen. ,,Het glas dat ik nu laat zien, dateert van ongeveer twintig jaar geleden. De techniek heb ik geleerd in Venetië en Tsjechië. Het Italiaanse glas is zachter doordat er meer lood in zit, waardoor je het makkelijker en langer kunt blijven vormen. Ook zijn de kleurmogelijkheden groter. In Tsjechië werkte ik met een team bestaande uit een meesterblazer en twee hulpblazers.Het is trouwens niet makkelijk om een meesterblazer te vinden die kan uitvoeren wat je in gedachte hebt.

Doodgaan en leven

Maar identiek en identiteit hoeven niet per definitie veelzijdigheid uit te sluiten, zo blijkt als je de foto’s van de galeriehouder-kunstenaar in ogenschouw neemt. ,,Fotografie houdt me m’n leven lang al bezig. Fysiek moest ik een jaar of achttien terug stoppen met etsen. Daar is de fotografie voor in de plaats gekomen, die als vervanger voor de grafiek het professionele werkveld kwam binnengeslopen, zoals modelfotografie, het bos, de natuur, de ruimte, zeg maar elementen die altijd een hoofdrol in mijn werk hebben gespeeld. Het proces van leren leven en leren doodgaan vormen de grond onder alles wat ik maak.’’

Rode schoenen

Michel van Overbeeke zet, waarschijnlijk onbedoeld, zijn woorden even kracht bij met een voetbeweging van het been dat hij zittend, losjes over het andere heeft geslagen. Het valt me op dat hij een paar rode schoenen draagt. Aan de fotowand hangt een beeld van hetzelfde paar schoenen gefotografeerd op een grafzerk in de Sint-Jans-kathedraal in Den Bosch. De kleur van liefde op een plek van verleden leven als een metafoor van vergankelijk menszijn en de kunst die desondanks voortbestaat.

Scroll naar boven